نظام های رتبه بندی
مقدمه ای بر رتبه بندی دانشگاه ها
در سالهای اخیر رتبه بندی های دانشگاهی اهمیت فراوانی در جوامع بین الملل کسب کرده اند. رتبه بندی گسترده از سال 2003 با رتبه بندی جهانی شانگهای شروع و پس از آن با نظام های دیگر رتبه بندی مانند نظان رتبه بندی کیو اس یا نظام رتبه بندی تایمز فضا برای گسترش بیش از پیش به صورت تصاعدی افزایش یافت. اگرچه اختلاف نظراتی در مورد نحوه رتبه بندی ها بین نظام های مختلف رتبه بندی وجود داشته و برخی معتقدند که جداول رتبه بندی نمی تواند به طور کامل نشان دهنده جایگاه واقعی دانشگاه ها باشد. ولی جامعه بسیار علاقه مند به دیدن دانشگاه ها در یک جدول ترازبندی بر اساس شاخص های دقیق است. و این موضوع در جذب دانشجویان دانشگاهها و توجه متولیان آموزش عالی به دانشگاهها و حتی بعضا در تخصیص بودجه ها موثر دیده شده است.
مقایسه نظام های رتبه بندی های رایج
براساس گزارش انجمن دانشگاه های اروپایی (EUA) روش های متفاوتی برای دسته بندی رتبه بندی ها وجود دارد. براساس هدف مؤسسات رتبه بندی این نظام ها به صورت زیر تقسیم بندی می شوند:
- نظام رتبه بندی شانگهای – ARWU
- نظام رتبه بندی تایمز – THE
- نظام رتبه بندی کیو اس – QS
- نظام رتبه بندی بهترین دانشگاه ها در US News
- نظام رتبه بندی Reitor
- نظام رتبه بندی لایدن – Leiden
- نظام رتبه بندی عملکرد براساس مقالات علمی در تایوان – NTU
- نظام رتبه بندی کیفیت سنجی پژوهش دانشگاهی توسط کمیسیون اروپایی
- نظام رتبه بندی دانشگاهی CHE
- نظام رتبه بندی چند جانبه اروپایی – U-Multirank
- رتبه بندی وبومتریکس – Webometrics
- کیفیت سنجی یادگیری در آموزش عالی – OECD
- رتبه بندی دانشگاههای جهان اسلام - ISC:
لازم به اشاره است که همه دانشگاهها و موسسات آموزشی و پژوهشی در همه این سیستم های رتبه بندی وارد نشده اندو لذا جامعه آماری مختلفی دارند هم چنین از انجاییکه هدف گیری نظام های رتبه بندی با هم متفاوت است مثلا برخی توجه ویژه به پژوهش و برخی توجه به تعداد رشته ها و آمارها دارند که در این خصوص دانشگاههای جامع که تعداد دانشجو و بالتبع ان تعداد مقالات یا رشته های بیشتری دارند نسبت به دانشگاههای فنی امتیاز بیشتر ی کسب می کنند هم چنین در برخی سیستم ها با توجه به رشته های مورد بررسی توجه بیشتری به برخی رشته ها مانند رشته های علوم طبیعی، و پزشکی و توجه کمتری به رشته های علوم انسانی یا هنر دارد. در برخی نظام های رتبه بندی تالیف کتاب اهمیت داشته در حالی که در برخی سیستم ها وزن چندانی ندارد. زبان انتشار مقالات هم در نظام های رتبه بندی موثر است. نظام های مختلف رتبه بندی وزن های مختلفی مثلا تا ۴۰ درصد به نظرسنجی از کارفرمایان و همکاران علمی دانشگاه ها اختصاص می دهند که در نتایج ارزیابی بسیار اثر گذار است. بر اساس تفاوت های مود در نظام های رتبه بندی و این واقعیت که هریک از این سیستم ها بخشی از توانمندی های دانشگاه را بهتر توصیف می کند دانشگاه صنعتی شریف در چهار نظام رتبه بندی ۱)شانگهای ۲) تایمز ۳)کیو اس ۴) جهان اسلام به ارزیابی خود پرداخته است.